Czy wiesz, że odwiedzając Częstochowę, możesz usłyszeć słowa, które brzmią obco dla reszty Polski? Gwara częstochowska to niezwykły element lokalnej kultury, który przetrwał próbę czasu. Zapraszam Cię w podróż po tym fascynującym dialekcie.
Czym jest gwara częstochowska?
Gwara częstochowska to unikatowy zbiór regionalizmów, specyficznych słów i zwrotów, którymi posługują się mieszkańcy częstochowy. To nie tylko odmienny sposób mówienia, ale także ważny element tożsamości lokalnej. Gwara, czyli mowa, ewoluowała przez lata, tworząc unikalny kod komunikacyjny zrozumiały przede wszystkim dla miejscowych. Mieszkańcy północnej części województwa śląskiego często używają słów i zwrotów, które nie są znane w innych regionach Polski.
Regionalizmy a dialekt małopolski
Chociaż częstochowa leży w województwie śląskim, jej gwara ma silne powiązania z dialektem małopolskim, a konkretniej z okolicami Krakowa. Ma to wpływ na akcent i melodykę mowy. Częstochowa jest na Śląsku, ale język mieszkańców wykazuje cechy dialektów sąsiednich. Uwarunkowane to jest czynnikami historycznymi. Wpływy małopolskie są wyraźnie słyszalne w sposobie, w jaki mieszkańcy Częstochowy się posługują językiem.
Charakterystyczne cechy gwary
Gwara częstochowska wyróżnia się unikalnym słownictwem. Odwiedzając Częstochowę, nie zdziw się, jeśli usłyszysz słowa takie jak „babok” czy „majloch”. Te słowa, w sensie językowym, oznaczają coś zupełnie innego niż w języku ogólnopolskim. Mieszkańcy częstochowy i regionu używają tych słów na co dzień, a ich znaczenie jest znane głównie lokalnej społeczności. To właśnie te charakterystyczne cechy sprawiają, że gwara jest tak wyjątkowa.
Jakie unikalne słowa i zwroty wyróżniają gwarę częstochowską?
Wśród tych regionalizmów można wyróżnić kilka przykładów:
- „gugula”
- „babok”
- „majloch”
- „źgoć”
- „zrywka”
Te i wiele innych słów, które podał konikoni, to znam tylko źgoć i turlikać. a jeśli byś nie znał, zapytaj miejscowych, chętnie wytłumaczą. Znacie te określenia? Właśnie w ten sposób usłyszycie słowa takiej gwary. 
Gwara częstochowska a język śląski
Mimo że częstochowa i region częstochowski leży w województwie śląskim, gwara częstochowska ma niewiele wspólnego z gwarą śląskiej. Akcent i melodyka mowy są odmienne, a słownictwo często różni się diametralnie. Chociaż częstochowa i region częstochowski leży w województwie śląskim, różnice są tak znaczące, że gwara częstochowska jest traktowana jako odrębny fenomen językowy.
Gwara w kulturze i życiu społecznym
Gwara częstochowska jest żywa i obecna nie tylko w codziennych rozmowach, ale także podczas lokalnych wydarzeń społecznych i kulturalnych. W lokalnych mediach i literaturze również pojawiają się elementy gwary, podkreślając jej znaczenie dla miejscowej społeczności. Pamiętam, jak moja babcia, goszcząc nas w domu zaproponuje: „chapać” – w gwarze to znaczy „jeść”. A jeśli podała wam towarów, to „da wam zrywkę”. Wtedy wiecie, że gościcie u miejscowych. Zobacz kolejne zdjęcia, aby zrozumieć, jak bardzo jest to unikalny język. 
Tożsamość i przywiązanie regionalne
Używanie gwary częstochowskiej wzmacnia poczucie przynależności do regionu. Mieszkańcy częstochowy i regionu, posługujący się swoim językiem, czują silniejszą więź z lokalną społecznością. Gwarowe słowa i zwroty są używane z dumą, jako wyraz lokalnej tożsamości i odrębności. To ważny element wspólnoty i dumy.
Debaty i inicjatywy na temat gwary
Gwara częstochowska jest przedmiotem zainteresowania językoznawców i regionalistów. Powstają liczne debaty na temat jej charakterystyki i przyszłości. Wypytywałem się starszych ludzi o gwarowe słowa i notowałem te, które wydawały mi się unikalne. M.in. temu podkreślał prof. Jan Miodek, że gwara ta jest wyjątkowa.
Tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie
W Częstochowie i okolicach gwara jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. To zjawisko obserwowałem, wypytując się starszych ludzi o gwarowe słowa. Dzięki temu gwara przetrwała mimo wpływu języka ogólnopolskiego. Pierwszy raz usłyszałem gwarę w zakątku pewnej kamienicy i wiele z tych słówek nie znam do dziś. 
Różnice w komunikacji
Mieszkańcy częstochowy mają swój charakterystyczny sposób komunikacji, różniący się od tego, jak mówią mieszkańcy np. Czeladzi czy Krzepic. Różnica ta nie dotyczy tylko słownictwa, ale także intonacji i melodyki. To wszystko składa się na niepowtarzalny charakter gwary częstochowskiej. Twierdzą językoznawcy, że w miastach gwary zanikają, co do wstydzenia się mówić gwarą, to nieprawda, bo w Częstochowie gwara żyje i ma się dobrze.
Obejrzyjcie naszą galerię i zobacz, jakie polecane oferty skrywa. Jeśli chcecie usłyszeć na własne uszy jak brzmi gwara częstochowska, odwiedźcie Częstochowę. Przekonacie się, że jest to nie tylko język, ale i ważna część lokalnej tożsamości. Wówczas nie zdziwicie się, słysząc gwarowe słowa.
Źródła:
https://czestochowa.naszemiasto.pl/top-15-slow-ktorych-uzywaja-tylko-mieszkancy-czestochowy-i/ar/c1-7766568
https://dziennikzachodni.pl/gwara-czestochowska-istnieje-majloch-chyrla-trzymajac-zrywke-z-owocami-wrocil-z-dziorgi-zrozumieliscie/ar/c1-16203601
https://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=1802.0
https://myszkow.naszemiasto.pl/tag/gwara-czestochowska
https://pl.wiktionary.org/wiki/Indeks:Polski_-_Regionalizmy_cz%C4%99stochowskie
Nazywam się Kinga Baran i jestem autorką strony lokalnaczestochowa.pl. Z pasją tworzę treści, które łączą społeczność i promują lokalne inicjatywy. Moją misją jest odkrywanie i dzielenie się tym, co najlepsze w naszej okolicy. Uwielbiam spotykać się z ludźmi, którzy mają wpływ na rozwój naszego regionu i inspirować innych do działania. Pisanie jest moją pasją, dzięki której mogę przybliżać mieszkańcom wydarzenia i historie, które kształtują naszą społeczność.
